Regular Version High Contrast Version

Document Information

रेडक्रस सोसाइटी र रेड क्रिसेन्ट सोसाइटीहरूको अन्तर्राष्ट्रिय महासंघ

आकस्मिकताको अवस्थामा अपाङ्गता समावेशी सेल्टर र बसोबास व्यवस्थापन

तालिका १ . अवरोधसम्बन्धी अवधारणा

अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको समान सहभागिता र अवसर प्राप्तिमा रोकावट सिर्जना गर्न हाम्रा वरिपरी विभिन्न प्रकारका अवरोध छन् सक्छन् । यीमध्ये केही अवरोध पहिले नै विद्यमान रहेका छन् भने केही विपद्को अवस्थाले सिर्जना हुन्छन् र जसले नयाँ अपाङ्गतालाई पनि ल्याउनसक्छ ।

भौतिक अवरोध

भौतिक अवरोध प्राकृतिक र मानव निर्मित हुन सक्छन् र यसको सूचि निकै लामो छ । सामान्य मानव निर्मित अवरोधमा भर्याङ, साँघुरा ढोका, सतह परिवर्तन र थ्रेसहोल्ड, पहुँच प्राप्त गर्न नसकिने सार्वजनिक सवारी साधन, पहुँचयुक्त सार्वजनिक शौचालयको अभाव आदि ।

भूकम्प र बाढी जस्ता विपद्ले नयाँ भौतिक अवरोध सिर्जना गर्छ ।

सेल्टर र बसोबाससँग सम्बन्धित हस्तक्षेपभित्रै पनि अवरोध हुनसक्छ । जस्तैः सेल्टर वा शौचालयको प्रवेशद्वारमा रहने खुड्किला, सूचनाको पहुँच र सबै प्रकारका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले उपयोग गर्न नसक्ने सामग्री आदि ।

सूचनामा अवरोध

सूचनालाई सबैका लागि पहुँच पुग्ने गरी उपलब्ध गराइँदैन भने सूचना र सञ्चारमा अवरोध हुन्छ । यस्ता प्रकारका अवरोध अदृश्य हुन सक्छन्, तर यस्ता अवरोध कम छैनन् । यस्ता अवरोधले इन्द्रीयजन्य अपाङ्गता रहेका धेरै ठूलो सङ्ख्यामा मानिसहरूलाई अलग्याएको छ ।

विपद्को पूर्व चेतावनी प्रणाली, मानिसहरूलाई सुरक्षित स्थानमा लैजाने कुरा, राहत सञ्चालन र अनुदान सहयोगमा पहुँच स्थापित गर्ने सबै अवस्थामा सूचनाले ठूलो फरक पार्न सक्छ ।

अधिकांश अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरू आफूलाई हेरचाह गर्ने व्यक्ति र सूचनामा पहुँचको लागि सहयोगी सञ्जालसँग निर्भर हुन्छन् । तसर्थ विपद्को कारणले भत्किएका सूचना र सञ्चारका सञ्जालहरूको पुन:स्थापना र प्रतिस्थापनलाई उच्च प्राथमिकतामा राखिनुपर्छ ।

यस दस्तावेजमा गरिएका सिफारिस अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले विपद् वा आकस्मिकताका अवस्थामा सेल्टर र बसोबासमा सामना गर्नुपरेका अवरोधका आधारमा गरिएका छन् तर यी सिफारिस पहुँचसम्बन्धी राष्ट्रिय मापदण्ड र पूर्वतयारीका योजनाको निर्माणमा पनि काम लाग्छन् ।

दृष्टिकोणजन्य अवरोध

हुन त अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूप्रतिको नकारात्मक दृष्टिकोणमा परिवर्तन सुरू भएको छ, तैपनि अझै यस्ता कुराहरू अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको पूर्ण र प्रभावकारी सहभागिताका मुख्य अवरोध हुन् ।

यस्ता नकारात्मक दृष्टिकोण समाजका हरेक तहदेखि नीति निर्मातासम्म र राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गैर सरकारी संस्थाहरूमा समेत व्याप्त छ ।

समुदायका सबै सदस्यहरूलाई सेल्टर र बसोबाससँग सम्बन्धित गतिविधिहरूमा संलग्न गराएर यस्ता अवधारणालाई चुनौति दिन सकिने सम्भावना छ । सहभागितामा रहेका दृष्टिकोणजन्य अवरोधलाई सम्बोधन गर्नु र तोड्नु अपाङ्गतालाई कम गर्ने एउटा उपाय हो ।

संस्थागत अवरोधहरू

संस्थागत अवरोधहरू भन्नाले त्यस्ता संस्थागत प्रक्रिया र नीतिहरू हुन् जसले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई विभेद गर्छ । राष्ट्रिय सोसाइटीहरू र मानवीय कार्य गर्ने निकायहरूको सन्दर्भमा भन्नुपर्दा संस्थागत विभिन्न अभ्यासहरूलाई भन्न सकिन्छ । (जस्तै कर्मचारी छनौट नीति जुन अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको लागि लचिला र सहज छैनन् जसले उनीहरूलाई अलग्याएको छ)

यस दस्तावेजमा हामी मुख्य रूपमा विपद् व्यवस्थापनका विभिन्न चरणहरूमा हुने सेल्टर र बसोबासको काममा हुने भौतिक तथा सूचनासँग सम्बन्धित अवरोधहरूमा केन्द्रित हुन्छौँ र मानवीय कार्यकर्ताहरूलाई यस्ता र अन्य अवरोधलाई सकेसम्म सम्बोधन गर्ने गरी मार्गदर्शन प्रदान गर्छौँ ।