Document Information
रेडक्रस सोसाइटी र रेड क्रिसेन्ट सोसाइटीहरूको अन्तर्राष्ट्रिय महासंघ
आकस्मिकताको अवस्थामा अपाङ्गता समावेशी सेल्टर र बसोबास व्यवस्थापन
हाम्रो भनाइ
मानवीय कार्यमा सेल्टर र बसोबास व्यवस्थापन परिचित शब्दावली हुन् जुन पर्याप्त आवासको अधिकार अन्तर्गत पर्दछन् । हरेक मानिसलाई पर्याप्त आवासको अधिकार छ र यस अधिकारलाई अन्तर्राष्ट्रिय कानुनले समेत स्वीकार गरिसकेको छ । कानुनले पर्याप्त आवास भन्नाले हावापानी एवं संरचनागत जोखिम तथा खतराबाट स्वास्थ्यमा हुने असरबाट बचाउनु र अति आवश्यकीय सेवा सुविधा तथा उपयुक्ततामा पहुँच हुनु हो भनी परिभाषित गरेको छ । अझ यसमा समावेश हुने अर्को मुख्य सर्त भनेको आवाससँग सम्बन्धित भौतिक स्थान प्रभावित व्यक्तिहरूका लागि प्रयोग गर्न सजिलो र पहुँच हुनु हो । यद्दपी एकदमै राम्रा प्रयास हुँदाहुँदै पनि विपद्पश्चात खास मापदण्डमा आधारित रहेर प्रभावित समुदायलाई प्रदान गर्न तयार गरिएका सेल्टर र बसोबासका सुविधा अपाङ्गता भएका व्यक्ति, ज्येष्ठ नागरिक तथा यस्ता सेल्टर र आवासमा बस्ने अन्य मानिसहरूले सामना गर्नुपर्ने अवरोध पर्याप्तरूपमा सम्बोधन नगरी परिवर्तन गर्न नसकिने गरी तयार (invariably designed) गरिन्छन् ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनको अनुमानअनुसार संसारका १५ प्रतिशत मानिस कुनै न कुनै प्रकारका अपाङ्गताबाट प्रभावित छन् । हेल्पएज इन्टरनेशनलको प्रतिवेदनअनुसार संसारमा ६० वर्षभन्दा बढी उमेरका मानिसहरूको जनसंख्या १२ प्रतिशत छ र यो संख्या आगामी सन् २०५० सम्ममा बृद्धि भएर २० प्रतिशत पुग्नेछ । अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको अधिकारसम्बन्धी महासन्धिले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई आकस्मिक वा विपद् र जोखिमका अवस्था लगायत जीवनका हरेक पक्षमा समावेशीकरण गर्नुपर्ने कुरामा जोड दिएको छ । त्यसैले अब समयमै सेल्टर र बसोबाससम्बन्धी सहायतामा अपाङ्गता भएका व्यक्ति र ज्येष्ठ नागरिकहरूका विशेष आवश्यकताको पर्याप्त सम्बोधनलाई सुनिश्चित गर्नुपर्छ । "सबै एउटै छानो मुनि" को लक्ष्य विपद्को अवस्थामा अपाङ्गता समावेशी सेल्टर र बसोबास व्यवस्थापनका लागि प्राविधिक मार्गदर्शन प्रदान गरी राम्रा प्रयास र यसको व्यवहारिक कार्यान्वयनको बीचमा रहेको खाडल (Gaps)मा सेतुको काम गर्नु हो ।
तीनवटा संस्थाहरू- आइ.एफ.आर.सी., ह्याण्डीक्याप इन्टरनेशनल र सी.बी.एम., जोसँग विपद् पश्चातका अवस्थामा जोखिममा रहेका र समस्यामा परेका समूहको आवश्यकतालाई सम्बोधन गरेको वस्तुगत अनुभव छ, यी तीनवटै संस्था मिलेर निर्माण गरेको यस पुस्तकले यी संस्था तथा अन्य सङ्घसंस्थाहरूमा प्रयोगमा रहेका मार्गदर्शन र यसैगरी अरू सम्बन्धित राष्ट्रिय अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्ड एवं पेशागत विज्ञतालाई समेटेको छ । प्रस्तुत सामग्री मानवीय कार्य गर्दा सेल्टर र बसोबास व्यवस्थापनको योजना निर्माण तथा कार्यान्वयनलाई पूर्णरूपमा समावेशी बनाउन आवश्यक जानकारी दिने मुख्य सन्दर्भ सामग्री बन्नेछ भन्ने अपेक्षा गरिएको छ ।
गरहम साउन्डरस
प्रमुख, सेल्टर तथा सेटलमेन्ट विभाग
रेडक्रस तथा रेडक्रिसेन्ट सोसाइटी, अन्तर्राष्ट्रिय महासंघ
Benoit Aurenche
Basic Need Technical Advisor
Handicap International
Valerie Scherrer
Director, Emergency Response Unit
CBM