ग १.३. अनुगमन र पृष्ठपोषण संयन्त्रमा समावेशीकरण
३: स्थानको अनुकूलता ग १.२.३
"अनुगमन सूचनाले परियोजनाको पुनरावलोकनलाई मार्गनिर्देश गर्छ । लक्ष्य गरिएका सर्तलाई आधिकारिकता दिन्छ र लक्ष्य लिइएका मानिससम्म सहयोग पुग्यो कि पुगेन भनेर हेर्छ । यसले निर्णयकर्तालाई समुदायबाट आएका पृष्ठपोषणलाई सम्बोधन गर्न र जल्दाबल्दा समस्या तथा प्रवृत्तिको पहिचान गर्न सक्षम बनाउँछ । […] जनताद्वारा आफै गरिएको अनुगमनले पछि पारदर्शी र सूचनाको गुणस्तरलाई बलियो बनाउँछ तथा सूचनामा जनताको स्वामित्व सिर्जना गर्छ ।"
पहुँच र समावेशीकरणको लागि सूचक सेल्टर र बसोबाससम्बन्धी गतिविधिको अनुगमनको महत्वपूर्ण हिस्सा हो । पृष्ठपोषण संयन्त्रले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई आफ्ना विचार र चिन्ताहरू दर्ता गराउने समान अवसर छ भन्ने सुनिश्चित गर्नुपर्छ ।
आवधिक अनुगमनले प्रतिवेदनमा सम्बन्धित तथ्यहरूलाई जोड दिनुका साथै अन्तर्वार्ता एवं सूचकमा अपाङ्गतालाई समावेश गर्नुपर्छ र यसलाई पहुँचसहितका ढाँचामा प्रकाशन गर्नुपर्छ ।
रियल टाइम अनुगमनले पहुँचसहितका पृष्ठपोषण र गुनासो गर्ने संयन्त्र तथा अपाङ्गता भएका व्यक्तिका संस्था एवं स्वयंसेवकहरूको सहयोगमा व्यक्तिगत फलोअपलार्इ समावेश गरिनुपर्छ ।
१: सूचक ग १.३.१
सेल्टर र बसोबास क्षेत्रका रणनीतिक कार्ययोजनामा पहुँच र समावेशीकरणसम्बन्धी सूचकलाई समावेश गर्नुहोस् (हेर्नुहोस् क२.१.४) । यसलाई अनुगमनको सुरूवातको बिन्दुको रूपमा उपयोग गर्नुहोस् ।
२: परामर्श ग १.३.२
अपाङ्गता र यसको उपेक्षा (Exclusion)सम्बन्धी सूचना सङ्कलन गर्न तथा प्रतिवेदनको सवालमा अपाङ्गता भएका व्यक्तिका संस्था र अपाङ्गता सम्पर्क बिन्दुसँग परामर्श गर्नुहोस् ।
१: सूचक ग १.३.१
तपार्इँको अनुगमन र पृष्ठपोषण संयन्त्र अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको लागि पहुँचमा छ भन्ने सुनिश्चित गर्न अपाङ्गता भएका व्यक्तिका संस्थाहरूसँगको परामर्शमा पुनरावलोकन गर्नुहोस् ।
४: सूचनामा पहुँच ग १.३.४
कार्यक्रमसँग सम्बन्धित गुनासा कसरी दर्ता गराउने भन्ने बारेमा सम्बोधन र उपचारसम्बन्धी कार्यको बारेमा स्पष्ट सूचना पहुँचसहितका ढाँचामा उपलब्ध गराउनुहोस् । सुन्ने र नसुन्ने खालका गुनासाका बारेमा स्पष्ट हुनुहोस् ।
५: फलोअप ग १.३.६
कार्यक्रमसँग सम्बन्धित गुनासा कसरी दर्ता गराउने भन्ने बारेमा सम्बोधन र उपचारसम्बन्धी कार्यको बारेमा स्पष्ट सूचना पहुँचसहितका ढाँचामा उपलब्ध गराउनुहोस् । सुन्ने र नसुन्ने खालका गुनासाका बारेमा स्पष्ट हुनुहोस् । सेल्टर र बसोबासमा पहुँचसम्बन्धी अनुगमन गर्दा प्रणालीमा आधारित (Systematic) हुनुहोस् । अवरोध र अपाङ्गतासँग सम्बन्धित गुनासालाई वर्गीकरण गर्नुहोस् । वैकल्पिक समाधान र फलोअपको लागि छलफलमा अपाङ्गता भएका व्यक्तिका संस्थाहरूलाई सहभागी गराउनुहोस् ।
प्रश्न सोध्न र गुनासा दर्ता गराउन प्रयोग गरिएका सञ्चारका तरिकाहरूको लागि निम्न कुरामा ध्यान दिनुहोस् ।
के पृष्ठपोषण मौखिक र लिखित दुवै दिन सक्छन् ?
के पहुँचयुक्त ढाँचामा कुनै निश्चित फाराम उपलब्ध छ ?
अलग्गै बस्ने गरेका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले कसरी पृष्ठपोषण दिन्छन् ? जस्तैः गृह भेटबाट, सहयोगी वा फोनको माध्यमबाट आदि ।
के फोनकल र अक्षरमा लेखिने सन्देश (Text message)ले धेरै मानिससम्म पुग्न मद्दत गर्छ ?
६: गृह भेट ग १.३.७
घरभित्रै बसिरहनुपर्ने र टाढा बसिरहेका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूबाट पृष्ठपोषण सङ्कलन गर्न गृह भेट तथा टेलिफोनको उपयोग गर्नुहोस् । स्वयंसेवक, सामुदायिक कार्यकर्ता र अपाङ्गता भएका व्यक्तिका संस्थाहरूको सहयोग लिनुहोस् ।
समुदायमा भइरहने उपस्थितिले केही समयको अन्तरालमा पहुँच र विश्वासमा बृद्धि गर्छ । अपाङ्गता डेस्कले गुनासा दर्ता गर्ने र अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई आकस्मिकताको अवस्थामा उपलब्ध गराइने राहतमा पहुँच प्राप्त गर्न रोक्ने भौतिक एवं दृष्टिकोणजन्य अवरोधको अनुगमन गर्ने काम गर्नुपर्छ । (हेर्नुहोस् ख२.१.११ र ग१.१.५)
७: पद्धति ग १.३.७
अनुगमन गर्ने समूहमा अपाङ्गता भएका महिला र पुरूषलाई समावेश गराउनुहोस् । सबै उमेर समूहका र विभिन्न अपाङ्गता वर्गका केटाकेटी, महिला र पुरूषसँग अन्तर्वार्ता लिइएको छ भन्ने सुनिश्चित गर्नुहोस् ।
८: प्रतिवेदन ग १.३.८
प्रतिवेदनमा अपाङ्गतासम्बन्धी मुद्दालाई उजागर गर्नुहोस् र अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको उपस्थितिसहितको सामुदायिक बैठकको आयोजना गरी प्राप्त तथ्यहरूका बारेमा छलफल गर्नुहोस् (विस्तृतको लागि हेर्नुहोस् ग१.१) ।
९: उपलब्धि ग १.३.९
तथ्य तथा छलफलका आधारमा बसोबास र सेल्टर कार्यक्रमलाई थप समावेशी एवं अपाङ्गता भएका व्यक्तिका आवश्यकताप्रति सम्बेदनशील बनाउनुहोस् ।
अनुगमन तथा पृष्ठपोषणले कार्यक्रम व्यवस्थापकहरूलाई आकस्मिक सेल्टर र बसोबाससम्बन्धी गतिविधिमा सुधार गर्न मद्दत गर्छ । जब नयाँ अवरोध आउँछन् त्यसबेला आफ्नो सम्बोधनलाई विस्तार गर्न र परिपूरक बनाउन तयार रहनुहोस् ।
सेल्टर र बसोबासमा पहुँचसहितको वातावरण बनाउन साना कामका लागि नगद वा सामुदायिक श्रम जस्ता गतिविधिलाई मौका दिनुहोस्, खास गरेर त्यस्तो अवस्थामा जहाँ अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको सुरक्षाको सवाल हुन्छ ।
अनुगमन र लेखाजोखा उपकरणकारूपमा पहुँचसहितको लेखापरीक्षणको प्रयोगको लागि अपाङ्गता भएका व्यक्तिका संस्थाहरूलाई दिने तालिमको उदाहरणको लागि अध्याय क३.१ को घटना अध्ययन हेर्नुहोस् ।