Document Information
रेडक्रस सोसाइटी र रेड क्रिसेन्ट सोसाइटीहरूको अन्तर्राष्ट्रिय महासंघ
आकस्मिकताको अवस्थामा अपाङ्गता समावेशी सेल्टर र बसोबास व्यवस्थापन
ख१.३ . सामूहिक केन्द्रको पहुँच
सामूहिक केन्द्रमा रहने अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले अन्य प्रकारका योजनाबद्ध सेल्टर वा स्वतःस्फूर्त बसोबासमा सामना गर्नुपर्ने जस्तै अवरोध समाना गर्नुपर्छ ।
सामूहिक केन्द्रहरूमा सेल्टर खोजीरहेका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको आत्मसम्मान र पहुँचको लागि भौतिक अवरोध तथा व्यवस्थापनका समस्या दुवै सम्बोधन गर्नुपर्ने आवश्यक हुन्छ ।
१: पहिचान - ख१.३.१
सामूहिक केन्द्रहमा बसिरहेका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको पहिचान गर्नुहोस् । अवरोध पहिचान गर्न र त्यसलाई सम्बोधन गर्ने उपायका बारेमा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई संलग्न गराउनुहोस् । (हेर्नुहोस् ख१.२.१)
सामूहिक केन्द्रलाई विपद् पूर्व मानिसहरूलाई सुरक्षित स्थानमा राखिने सेल्टर (Evacuation Center)बनाउने हो भने आधारभूत पहुँचसम्बन्धी उपाय अवलम्बन गर्नैपर्छ । (हेर्नुहोस् क१.४)
आकस्मिक सेल्टरका लागि नबनाइएका कुनै भवनमा रहेको स्वतःस्फूर्त बसोबास सामूहिक केन्द्रमा परिणत हुन्छ भने ख२.३ मा उल्लेखित अनुकूलता प्रदान गर्न सिफारिस गरिन्छ ।
अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूका लागि पुग्न सजिलो हुने स्थान आकस्मिक सवारी साधनहरूको लागि पनि थप पहुँचयुक्त हुनु जरूरी छ ।
३: आन्तरिक गमनशील - ख१.३.३
र्याम्प निर्माण गरेर, सीमा हटाएर, सतहलाई सम्म पारेर र प्रवेश मार्गमा ह्वीलचियर सजिलै जानसक्छ भन्ने सुनिश्चित गरेर जमिनको तल्लाको सबै भौतिक अवरोधलाई सम्बोधन गर्नुहोस् ।

कुनै हिँडडुलमा समस्या हुने व्यक्ति र ह्वीलचियर प्रयोग गर्ने व्यक्तिका लागि तल्लो तलामा सेल्टर उपलब्ध गराउन सकिँदैन भने उनीहरूका लागि सेल्टरको अर्को वैकल्पिक व्यवस्था गर्नुपर्छ (परिवार सदस्य र हेरचाह गर्ने व्यक्तिसहित)
४: सरसफाइमा पहुँच - ख१.३.४
पानीको धारा, शौचालय र नुहाउने स्थानहरू जस्ता सरसफाइका सुविधा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले सहजै उपयोग गर्न सक्नेगरी छन् भन्ने सुनिश्चित गर्नुहोस् । यस्ता सुविधा पहुँचमा छन् भनी सङ्केत राख्नुहोस् ।
५: बाधा हटाउने - ख१.३.५
हिँडडुल गर्ने बाटोबाट फोहरमैला हटाइ पहुँच बढाउनुहोस् । आगोबाट सुरक्षित राख्नुहोस् । कुनै विपद् पूर्व सुरक्षित स्थानमा लैजानको लागि गरिने र पूर्व सूचना दिने योजनामा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई ध्यान दिनुहोस् (हेर्नुहोस क१.३.) ।
८ : प्रतिनिधित्व - ख१.३.८
अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरू सामूहिक केन्द्रमा रहेका छन् भने सामूहिक क्रियाकलापमा उनीहरूको सहभागिता र भवन समितिमा प्रतिनिधित्व प्रवर्द्धन गर्नुहोस् । भवन समितिहरूले अपाङ्गता सम्बन्धमा तालिम लिनुपर्छ ।
२: अवरोधमुक्त प्रवेशद्वार - ख१.३.२
तलको तलासम्म आइपुग्ने मार्ग मुख्य बाटोदेखि नै पहुँच भएको हुनुपर्छ । र्याम्प राखिएको हुनुपर्छ निजी सेल्टरभन्दा सामूहिक सेल्टरमा बनाइने र्याम्प फराकिलो हुनुपर्छ (कम्तिमा १५० सेन्टिमिटर चौडा) ।

६: प्रकाशको व्यवस्था - ख१.३.६
सबै सार्वजनिक स्थान र अँध्यारो हुने करिडोरमा प्रकाशको व्यवस्था गरिएको (जसमा झ्याल राखिएको), बत्तिहरू जडान गरिएको र प्रकाशलाई अधिकतम गर्न सरसफाइ गरिएको, बल्बहरू जडान गरिएको सुनिश्चित गर्नुहोस् ।

फरक देखिने रङ्ग र मानव निर्मित प्रकाशले पनि हिँडडुलमा समस्या हुने र दृष्टिसम्बन्धी अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूका लागि प्रवेशमार्ग र भर्याङलाई थप सहज बनाउँछ ।
७: दैनिक क्रियाकलाप - ख१.३.७
अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूसँग परामर्श गरी दैनिक क्रियाकलापलाई थप पहुँचयुक्त बनाउन उपलब्ध गराउनुपर्ने सहयोगको प्राथमिकता पहिचान गर्नुहोस् । उत्पादित फोहरमैलालाई व्यवस्थापन गर्ने एउटा प्रणाली निर्माण गर्नुहोस् र सेल्टरका सबैलाई त्यसमा सहभागी गराउनुहोस् ।
अन्य अध्यायमा रहेका सम्बन्धित सिफारिस
- थप प्रकाश र पहुँच भएका बत्तिको स्विच (हेर्नुहोस् ख२.२.९ र ख२.३.७)
- ब्ल्याङ्केट, सुकुल, खाट, पार्टेसन म्याट र घरायसी सामान (ख३.२)
९: कर्मचारी र स्वयंसेवक - ख१.३.९
अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई सूचना दिन र सम्बोधन गर्नुपर्ने अवरोध एवं संरक्षणका समस्या पहिचान गर्न दैनिकजसो सामूहिक केन्द्रको भ्रमण का लागि तालिमप्राप्त कर्मचारी र स्वयंसेवक पठाउनुहोस् ।
रेडक्रस र रेडक्रिसेन्ट आन्दोलनका धेरै राष्ट्रिय सोसाइटीले विपद्पूर्व मानिसहरूलाई राख्ने सुरक्षित सेल्टर (Evacuation Shelter) र सामूहिक केन्द्र व्यवस्थापन गर्ने स्थानीय मार्गनिर्देशिका निर्माण गरेका छन् । तपाईँले थप अध्ययनको लागि त्यसमा केही दृष्टान्त पाउनुहुनेछ (पृष्ठ ३५) ।
ख१.३ - घटना अध्ययन
वासी नाम गरेको गम्भीर तातो आँधीले डिसेम्वर १६ र १८, २०११ मा फिलिपिन्सलाई हान्यो । सीबीएमको साझेदार द फिलिपिन्स सर्भिस अफ मर्सी फाउन्डेसन तत्काल घटनास्थलमा अवस्थाको लेखाजोखा गर्न र अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई सहयोग गर्न पुग्यो ।
आँधी आएको चार दिनपश्चात २०००० प्रभावित मध्ये १२० जनामात्र अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरू भेटिए जसले विपद् पूर्व मानिसहरूलाई राख्न बनाइएको निश्चित सुरक्षित स्थानमा (Evacuation Center) आस्रय लिन चाहेका थिए । कमजोर पहुँचको अवस्था एउटा कारण थियो र अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई भिडले ठेलेर पनि पछाडि पारेको थियो । यसकारण धेरैजसोले राहतका सामग्री पाउनबाट बञ्चित हुनुपर्छ भन्ने जान्दाजान्दै पनि पुन: भत्किएको संरचनाहरूतिरै फर्कन चाहे ।
काग्यान डे ओरोमा रहेको अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको संस्थाले राहतका गतिविधिमा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको राम्रो समावेशीकरणको लागि स्थानीय अधिकारीहरूसँग लवि र पैरवी गर्यो । विपद्को एक महिनापछि नगरप्रमुखले सहरका प्रत्येक इभ्याकुएसन सेन्टरको लागि "Order with Immediate effect" जारी गरे जसमा प्रत्येकले अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई सहयोग गर्न र यस विषयमा जनचेतना जगाउन अपाङ्गता डेस्क स्थापना गर्नुपर्ने आदेश थियो । इभ्याकुएशन सेल्टरमा आवश्यक अनुकूललाई वेवास्ता गरिएको थियो किनभने अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले पहिले नै छोडिसकेका थिए । आशा गरौँ भविष्यमा हुने यस्ता आकस्मिक अवस्थामा भौतिक पहुँच र अपाङ्गता डेस्कको संयुक्त उपस्थिति रहनेछ ।