ग २.२ अपाङ्गता र होस्ट परिवार सहयोग
बसोबासको व्यवस्थासहित रहेका मानिसहरूको तुलनामा बाहिर त्यति नदेखिने र प्रायः सहयोगबाट बञ्चित हुनेगरेका विस्थापित भएका ठूलो संख्याका मानिसले आकस्मिकताको अवस्थामा कुनै परिवारको शरणमा सेल्टर लिन चाहन्छन् । यो कुरा स्वीकार गर्नु जरूरी छ कि सेल्टर सहयोगको यो रूपले घरपरिवारको आर्थिक अवस्थामा तथा शरण लिने र दिनेबीचको समाजिक सम्बन्धमा ठूलो दवाव दिन्छ ।
विस्थापित व्यक्ति र त्यस्ता व्यक्तिलाई शरण दिने परिवार एउटै इकाइ (ऐक्यबद्ध परिवार)को रूपमा लिनुपर्छ । विस्थापित व्यक्ति आफ्नो परिवार नफर्किएसम्म, पुन:स्थापन नभएसम्म वा एकीकरण सम्भव नभएसम्म सहयोग गर्नुपर्छ । धेरैजसो कुनै परिवार (प्रायः आफन्तसँग)मा शरण लिएर बसिरहेका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूका लागि इभ्याकुएसन सेल्टर वा अस्थायी बसोबास व्यवस्था उपयुक्त हुन्छ ।
परिवारमा शरण लिएर बसेका अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई सहयोग गर्दा ध्यान पुर्याउनुपर्ने कुरा तल उल्लेख गरिएको छः
शरण दिने परिवारको लागि उचित सम्बोधन गर्दा अपनाइने विभिन्न चरणसहित विस्तृत जानकारी आइएफआरसीको Assisting host family guidelines मा उल्लेख गरिएको छ ।
१: समावेशी योजना - ग २.२.१
उपयुक्त शरण दिने परिवार (host family) पहिचान गर्दा सेल्टरको पहुँचलाई ध्यान दिनुहोस् र सेवा प्राप्त गर्ने व्यक्ति छनौट गर्दा योग्यताका सर्तमा अपाङ्गतालाई समावेश गर्नुहोस् । स्थानीय अधिकारी तथा कार्यान्वयन र फलोअप गर्ने जिम्मेवारीमा समझदारी गर्न अपाङ्गता भएका व्यक्तिका संस्थाहरूसँग समन्वय गर्नुहोस् ।
प्रभावित क्षेत्रमा अत्यास लाग्नेखाले भौतिक अवरोध छन् भने अलि टाढाको स्थानमा रहेका उपयुक्त परिवारमा सेल्टरको व्यवस्था गर्नु उपयुक्त हुन्छ, तर निश्चित प्रकारका अपाङ्गता र चोटपटकका लागि विशिष्ट प्रकारका सेवा चाहिने हुनसक्छ जुन सबैतिर उपलब्ध हुन सक्दैन । लेखाजोखाको बेला यस कुराको पहिचान गर्नुपर्छ र सेल्टरका विकल्पहरूको छलफल गर्दा विचार पुर्याउनुपर्छ ।
शरण दिने परिवारबाट अनुकूलता स्वीकृत हुनुपर्छ (भाडामा दिने व्यवस्थाको विपरीत, जहाँ पहुँचयुक्त वातावरण बनाउन सकिन्छ र कार्यक्रममा सहभागी गराउन आवश्यक हुन्छ, हेर्नुहोस् ग३.२.३) । स्वीकार्य हुन्छ भने शरण दिने परिवारलाई अस्थायी प्रकृतिका र उल्टाउन सकिने अनुकूलता उपलब्ध गराउनुहोस् । एकदमै उपयुक्त प्रकृतिको हस्तक्षेपको लागि निर्णय गर्नु पूर्व स्वामित्वको अवस्था नक्शाङ्कन गर्नुहोस् ।
२: लेखाजोखा ग २.२.२
व्यक्तिगत आवश्यकता र पहुँचको वर्तमान अवस्थाका आधारमा खाडल (gaps) पहिचान गर्नुहोस् । शरण दिने परिवारसँग कार्यान्वयन गर्न सकिने सम्भावित अनुकूलताको बारेमा विस्तृत उल्लेख गर्दै सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्नुहोस् ।
३: सहयोग सञ्जाल ग २.२.३
अपाङ्गता भएका व्यक्तिलाई परिवारका सदस्यसँगै वा उही सेल्टरमा वा नजिकको सेल्टरमा सहयोग सञ्जालको व्यवस्थासहित शरण दिन सकिन्छ ।
४: यातायात ग २.२.४
पहुँच भएका सवारीका साधनहरू उपलब्ध गराउनुहोस् । अपाङ्गता भएका व्यक्ति र सहयोग सञ्जालको लागत व्यहोर्नुहोस् ।
५: थप सामग्री ग २.२.५
पहुँच भएका सरसफाइका सामग्री, अन्य सामग्री, प्राविधिक वा नगद सहयोगलगायत अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूको ऐक्यबद्ध परिवारलाई आवश्यक अनुकूलताको लागि चाहिने सामग्रीहरू उपलब्ध गराउनुहोस्

घरायसी सामग्री र सेल्टर सहयोग सामग्रीको उदाहरणको लागि ख३.२ र ख३.३ अध्ययन गर्नुहोस् । छेकाबार वा आन्तरिक छेकाबार बनाउने सामग्रीलाई प्राथमिकतामा राख्नुपर्छ ।
६: सेवाको नक्शाङ्कन ग २.२.६
पुनस्थापन गरिएको क्षेत्र (क३.२)मा सेवाको उपलब्धता र पहुँचको लेखाजोखा गर्नुहोस् । अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई पहुँच भएका ढाँचामा सूचना उपलब्ध गराउनुहोस् । (हेर्नुहोस् ग.१.१)
७: अनुगमन र पृष्ठपोषण ग २.२.७
अनुगमनका गतिविधिमा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूलाई सहभागी गराउने कुरा सुनिश्चित गर्नुहोस् र सञ्चारका विभिन्न साधनको उपयोग तथा गृह भेट गरी पृष्ठपोषण तथा गुनासासम्बन्धी संयन्त्र समावेशी छ भन्ने कुराको सुनिश्चित गर्नुहोस् । (हेर्नुहोस् ग१.१)

परिवारमा शरण लिने अवस्थामा अपाङ्गता भएका व्यक्तिहरूले सामना गर्ने संरक्षणसँग सम्बन्धित मुद्दाहरू पहिचान गर्न सघन र नियमित अनुगमन जरूरी हुन्छ । अपाङ्गता सम्पर्क बिन्दु तथा अपाङ्गता भएका व्यक्तिका संस्थाहरूले परिवारमा शरण लिने र दिने दुवैका बीचमा कुनै तनाव सिर्जना भएमा मध्यस्थको भूमिका निर्वाह गर्न सक्छन् ।